O tym, że miód pszczeli ma właściwości prozdrowotne (antybakteryjne) wiedzą niemal wszyscy. Który miód jest jednak najsilniej antybiotyczny?

Na to pytanie odpowiedziały zakończone w 2014 roku badania autorstwa zespołu badaczy w składzie: Bogdan Kędzia, Elżbieta Hołderna-Kędzia, Agata Dutkowiak.

Celem badań było uwzględnienie stosunkowo dużej liczby prób miodów odmianowych pozyskiwanych na przestrzeni wielu lat i pochodzących od dużej liczby producentów. Warunki te miałyby zmniejszyć do minimum mankamenty dotychczasowych badań nad aktywnością antybiotyczną krajowych miodów odmianowych. Poza tym postanowiono porównać aktywność antybiotyczną miodów krajowych z aktywnością standardowego, nowozelandzkiego miodu manuka oraz innymi zagranicznymi miodami nektarowymi. 

Badaniami objęto 485 próbek miodów odmianowych, w tym 378 próbek krajowych miodów odmianowych i 107 (kontrolnych) próbek miodów odmianowych. Wśród miodów krajowych w badaniach uwzględniono: 19 próbek miodu nawłociowego, 48 próbek miodu gryczanego, 15 próbek miodu nektarowo-spadziowego, 48 próbek miodu lipowego, 37 próbek miodu spadziowego (głównie ze spadzi iglastej), 39 próbek miodu wrzosowego, 11 próbek miodu rzepakowego, 116 próbek miodu wielokwiatowego, 29 próbek miodu akacjowego i 16 próbek innych miodów nektarowych. Próbki miodów pochodziły od 16 dużych producentów miodów w kraju, jak i od 112 indywidualnych pszczelarzy. W badaniach uwzględniono także, w celach porównawczych, 77 próbek miodu manuka pochodzącego od różnych producentów z terenu Nowej Zelandii (o zróżnicowanej aktywności antybiotycznej, od UMF o nieoznaczonej aktywności do UMF 20+) oraz 30 próbek innych miodów nektarowych pochodzących z 18 państw na całym świecie.

Badania prowadzono na przestrzeni 15 lat (od 1999 do 2014 roku). 

Wyniki przeprowadzonych badań wskazują, że aktywność antybiotyczna krajowych miodów odmianowych jest dość zróżnicowana (Patrz tabela). Najwyższą aktywnością antybiotyczną odznaczają się miody: nawłociowy, gryczany i nektarowo-spadziowy (średnia aktywność antybiotyczna kształtuje się odpowiednio na poziomie: 31,8; 30,0 i 29,3 JA/g). Nieco niższą aktywność antybiotyczną wykazują miody: lipowy, spadziowy (w większości wytwarzany ze spadzi iglastej) oraz wrzosowy. Ich średnia aktywność antybiotyczna wynosi odpowiednio: 24,4; 23,5 i 23,4 JA/g.

Natomiast stosunkowo niską aktywność przejawiają takie miody, jak rzepakowy, wielokwiatowy, inne odmiany miodów nektarowych i akacjowy. Charakteryzują się one średnią aktywnością antybiotyczną na poziomie odpowiednio: 18,0; 16,5; 12,4 i 11,0 JA/g.

W tym kontekście zaskakujące są wyniki badań aktywności zagranicznego miodu manuka (średnia aktywność antybiotyczna na poziomie 18,6 JA/g) oraz innych zagranicznych miodów odmianowych (średnia aktywność antybiotyczna na poziomie 13,2 JA/g)

Taki stan aktywności krajowych i zagranicznych miodów odmianowych potwierdza analiza miodów pod kątem występowania w nich próbek o wysokiej aktywności antybiotycznej (>16 JA/g). Okazuje się, że w największej liczbie próbki takie występują w miodzie nawłociowym (94,7%) i miodzie nektarowo-spadziowym (80,0%). W wyraźnie mniejszej liczbie, na poziomie 68,8-67,6%, stwierdzono ich obecność w miodzie gryczanym, spadziowym i wrzosowym. Jest to o tyle interesujące ponieważ analiza miodu manuka także potwierdziła występowanie na tym samym poziomie (67,5%) próbek o wysokiej aktywności antybiotycznej. Natomiast stosunkowo dużo próbek o wysokiej aktywności antybiotycznej (w granicach 56,3-50,0%) stwierdzono wśród miodów lipowego, rzepakowego, wielokwiatowego i w innych odmianach krajowych miodów nektarowych. Z kolei w krajowym miodzie akacjowym oraz innych zagranicznych odmianach miodów nektarowych poziom próbek o wysokiej aktywności antybiotycznej był niski i kształtował się odpowiednio na poziomie: 34,5 i 26,7%.Wcześniejsze badania w pewnym stopniu są zgodne z wynikami uzyskanymi w tej pracy. Wskazywały one, że miód nawłociowy (mimo 4 badanych prób) odznaczał się wyższą średnią aktywnością antybiotyczną (średnią wartość inhibinową określono na poziomie 3,61) w porównaniu do miodu manuka (średnia wartość inhibinowa dla 25 prób kształtowała się na poziomie 3,34). Na poziomie aktywności antybiotycznej miodu manuka znalazły się także inne polskie miody odmianowe: spadziowy (ze spadzi iglastej), wrzosowy i gryczany (średnia wartość inhibinowa odpowiednio na poziomie 3,39; 3,33 i 3,10).

​

Wnioski

1. Wśród krajowych miodów odmianowych najwyższą aktywnością antybiotyczną wyróżniają się miody: nawłociowy, gryczany i nektarowo-spadziowy (odpowiednio: 31,8; 30,0 i 29,3 JA/g).

​

2. Nieco niższą aktywnością antybiotyczną charakteryzują się miody: lipowy, spadziowy, wrzosowy i rzepakowy (odpowiednio: 24,4; 23,5; 23,4 i 18,0 JA/g). Podobną aktywnością antybiotyczną charakteryzuje się nowozelandzki miód manuka (18,6 JA/g).

3. Miód wielokwiatowy, inne krajowe miody nektarowe i miód akacjowy odznaczają się niską aktywnością antybiotyczną (odpowiednio: 16,5; 12,4 i 11,0 JA/g). Podobną aktywność antybiotyczną wykazują inne odmiany zagranicznych miodów nektarowych (13,2 JA/g).

​

W badaniach użyto metodę rozcieńczeń seryjnych w podłożu płynnym Antibiotic Medium Broth firmy Merck. W tym celu do jałowej kolbki odważono aseptycznie 10 g miodu i rozpuszczano go w 10 ml płynnego podłoża. Próbkę umieszczano w cieplarce w temp. 37°C na okres 2 godz., w międzyczasie kilkakrotnie ją mieszając. Następnie przy użyciu tego samego podłoża próbkę rozcieńczano dwukrotnie w zakresie od 1:2 do 1:256. Do probówek zawierających po 1 ml odpowiednich rozcieńczeń miodu, dodawano po 0,1 ml 18-godz. hodowli szczepu wzorcowego Staphylococcus aureus ATCC 6538P, w której znajdowało się 104-105 komórek tego drobnoustroju w 1 ml. Próbki inkubowano w temp. 37°C przez 18 godz. Po tym czasie określano najmniejsze rozcieńczenie miodu, które hamowało jeszcze wzrost szczepu wzorcowego. Na tej podstawie ustalano stężenie miodu w podłożu bakteriologicznym, a następnie aktywność antybiotyczną badanej próbki miodu odmianowego w jednostkach aktywności (JA/g)